Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu. Ảnh: quochoi.vn
Tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội tối 24/11 bàn về phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 – 2030, cơ chế phát triển điện gió ngoài khơi trở thành tâm điểm thảo luận với những con số tài chính đáng chú ý. Theo dự thảo, để tham gia vào sân chơi này, doanh nghiệp đề xuất khảo sát phải đáp ứng đồng thời các điều kiện cứng về năng lực tài chính, trong đó nổi bật là yêu cầu vốn điều lệ không dưới 10.000 tỷ đồng và vốn chủ sở hữu không thấp hơn 15% tổng mức đầu tư dự án.
Cánh đồng điện gió Tân Thuận. Ảnh minh họa: Lê Minh/TTXVN
Động thái thiết lập "bộ lọc" vốn này được Chính phủ đưa ra trong bối cảnh suất đầu tư cho điện gió ngoài khơi đòi hỏi nguồn lực khổng lồ, dao động từ hàng chục đến hàng trăm nghìn tỷ đồng tùy theo công suất. Việc áp dụng tiêu chuẩn tài chính cao nhằm loại bỏ ngay từ đầu các nhà đầu tư yếu kém, ngăn chặn tình trạng đăng ký giữ chỗ rồi chậm triển khai hoặc chuyển nhượng dự án kiếm lời.
Bên cạnh yêu cầu về vốn đầu vào, dự thảo cũng đưa ra các cơ chế cạnh tranh minh bạch để lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp có từ hai doanh nghiệp trở lên cùng đăng ký một vị trí. Tiêu chí ưu tiên hàng đầu được xác định là giá điện dự kiến thấp hơn, tiếp đến là tổng vốn đầu tư sơ bộ thấp hơn và năng lực tài chính tốt hơn. Đến trước ngày 1/1/2031, thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư dự kiến được giao cho UBND cấp tỉnh, giúp rút ngắn quy trình hành chính cho doanh nghiệp.
Để cân đối bài toán hiệu quả đầu tư cho các dự án có vốn lớn và thời gian thu hồi dài, Chính phủ đề xuất các cơ chế hỗ trợ dòng tiền quan trọng. Cụ thể, các dự án này dự kiến được miễn, giảm tiền sử dụng khu vực biển và đặc biệt là cơ chế đảm bảo bao tiêu tối thiểu 90% sản lượng điện trung bình nhiều năm trong giai đoạn trả nợ vốn vay.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: quochoi.vn
Tuy nhiên, cơ chế bao tiêu sản lượng này cũng đặt ra nhiều vấn đề về an toàn tài chính vĩ mô. Tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội lưu ý cần đánh giá kỹ tác động của việc cam kết mua 90% sản lượng lên an toàn tài khóa, nhất là rủi ro nợ công trong trường hợp hình thành các khoản bảo lãnh gián tiếp của Chính phủ. Các vấn đề như cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA), rủi ro tỷ giá khi giá điện trong hợp đồng có thể được tính bằng USD cũng được yêu cầu làm rõ để đảm bảo tính bền vững của thị trường.
Thực tế triển khai Quy hoạch Điện VIII đặt ra mục tiêu rất tham vọng với 6.000 MW điện gió ngoài khơi vào năm 2030 và tăng lên 17.500 MW vào năm 2035. Bộ trưởng Công Thương cho biết dù nhận được nhiều đề xuất từ các tập đoàn trong và ngoài nước, Việt Nam vẫn đang đối mặt với thách thức thiếu hụt dữ liệu khảo sát cơ bản về địa chất, sức gió và hạ tầng logistics chưa đồng bộ.
Ngoài ra, hành lang pháp lý cho các dự án này cũng đang được rà soát để đảm bảo tính đồng bộ với Luật Đầu tư, Luật Đất đai và các quy định về thế chấp tài sản. Việc cho phép áp dụng luật nước ngoài đối với các dự án BOT điện hay thế chấp quyền sử dụng đất tại các tổ chức tài chính quốc tế đang được Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu cân nhắc thận trọng nhằm tránh tạo ra các khoảng trống pháp lý hoặc xung đột với hệ thống luật hiện hành.
Tương tự như điện gió ngoài khơi, con số 10.000 tỷ đồng cũng vừa được xác lập là "chuẩn sàn" cho một lĩnh vực nóng khác là tài sản số. Theo Nghị quyết số 5/2025/NQ-CP ngày 9/9/2025, doanh nghiệp muốn thành lập sàn giao dịch cũng buộc phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng. Động thái siết chặt năng lực tài chính này được đánh giá sẽ trao lợi thế lớn cho các định chế tài chính truyền thống như ngân hàng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ và bảo hiểm, những đơn vị vốn đã sở hữu tiềm lực vốn dày và quy trình quản trị rủi ro chặt chẽ.