Chiều 4/12, tại Trung tâm Triển lãm Quốc tế WTC Expo (phường Bình Dương, Tp.HCM), Diễn đàn Thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Tp.HCM (ITPC) phối hợp Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI), Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Tp.HCM (HASI) và Viện Quản trị Chính sách và Chiến lược phát triển (IPADS) tổ chức.
801 tỷ USD xuất nhập khẩu và khoảng trống khổng lồ của công nghiệp hỗ trợ
Phát biểu khai mạc, bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Tp.HCM (ITPC), nêu bức tranh kinh tế vĩ mô với những con số đầy ấn tượng: tính đến ngày 15/11/2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam đã vượt mốc 801 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 410,28 tỷ USD, nhập khẩu 390,74 tỷ USD, xuất siêu 19,54 tỷ USD.
Nhiều nhóm ngành chủ lực tăng trưởng mạnh so với cùng kỳ, như máy vi tính - sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 48,3% (30,01 tỷ USD), máy móc - thiết bị và phụ tùng tăng 11,7% (5,33 tỷ USD).
Bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Tp.HCM (ITPC) phát biểu tại diễn đàn.
Tuy nhiên, đằng sau bức tranh “sáng màu” ấy là thực tế đáng suy ngẫm: kim ngạch nhập khẩu linh kiện, bán thành phẩm vẫn rất lớn. Riêng nhóm máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện nhập khẩu đạt 6,62 tỷ USD, máy móc - thiết bị - phụ tùng đạt 2,59 tỷ USD.
Điều đó cho thấy dư địa phát triển của CNHT trong nước còn vô cùng rộng mở, nhưng cũng đồng nghĩa Việt Nam vẫn đang phụ thuộc đáng kể vào nguồn cung bên ngoài.
Bà Cao Thị Phi Vân cũng cập nhật bước ngoặt lớn của Tp.HCM sau hợp nhất, với tổng diện tích 6.772,6 km². Thành phố tiếp tục giữ vai trò đầu tàu kinh tế cả nước với GRDP năm 2024 hơn 123 tỷ USD, chiếm khoảng 23,3% GDP. Tp.HCM hiện dẫn đầu cả nước về quy mô vốn FDI còn hiệu lực với 141,267 tỷ USD và 19.943 dự án.
Trong cấu trúc phát triển mới, khu vực trung tâm giữ vai trò trung tâm tài chính - công nghệ; phía Bắc (Bình Dương) là “thủ phủ” công nghiệp công nghệ cao; phía Đông Nam (Bà Rịa - Vũng Tàu) phát triển kinh tế biển và logistics. Trên nền tảng đó, Tp.HCM xác định công nghiệp hỗ trợ là ngành công nghiệp nền tảng, quyết định năng lực cạnh tranh dài hạn.
Thành phố đang triển khai bốn nhóm nhiệm vụ lớn: hoàn thiện chính sách đất đai, tín dụng, thuế; phát triển các khu - cụm CNHT chuyên sâu; thúc đẩy đổi mới công nghệ, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực chất lượng cao; tăng cường kết nối doanh nghiệp nội với các tập đoàn đa quốc gia thông qua các hoạt động xúc tiến, triển lãm, kết nối cung - cầu.
“ITPC cam kết đóng vai trò cầu nối, đồng hành cùng doanh nghiệp tiếp cận chính sách và mở rộng thị trường, để CNHT Tp.HCM và Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu”, bà Phi Vân nhấn mạnh.
Doanh thu 4,58 tỷ USD và tham vọng “lớn hóa” doanh nghiệp Việt
Theo bà Trương Thị Chí Bình, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VASI, mạng lưới CNHT Việt Nam hiện quy tụ hơn 420 hội viên, doanh thu năm 2024 đạt 4,58 tỷ USD, tập trung tại Hà Nội, Đà Nẵng và Tp.HCM. Cơ cấu ngành phản ánh năng lực sản xuất đa dạng: chế biến kim loại chiếm 55%, nhựa - cao su 25%, điện - điện tử 10%, còn lại là tự động hóa và các ngành khác.
Bà Trương Thị Chí Bình, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VASI.
Các doanh nghiệp đang tham gia chuỗi cung ứng theo mô hình OEM, ODM và OBM, cung ứng cho nhiều ngành mũi nhọn như ô tô, bán dẫn, năng lượng tái tạo, thiết bị y tế, hàng không vũ trụ. Đáng chú ý, xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Bắc Mỹ, Nhật Bản tăng 50-60%, Trung Quốc 40-50%, ASEAN 35-40%.
Để trụ vững ở “sân chơi” quốc tế, doanh nghiệp CNHT Việt Nam đã chuẩn hóa hàng loạt hệ thống quản lý chất lượng như ISO 9001, IATF 16949, AS 9100D, cùng các tiêu chuẩn môi trường, trách nhiệm xã hội. Nhiều doanh nghiệp đã cung ứng trực tiếp linh kiện phức tạp cho Toyota, Hyundai, VinFast, LG, Honda… trong cả lĩnh vực ô tô lẫn điện tử.
Giai đoạn 2025-2026, VASI xác định ưu tiên tối ưu hóa QCD (Quality - Cost - Delivery), tích hợp ESG và số hóa, khuyến nghị doanh nghiệp mở rộng từ cung ứng linh kiện đơn lẻ sang cụm linh kiện, từng bước làm chủ OEM - ODM - OBM.
Từ góc nhìn doanh nghiệp FDI, ông Nguyễn Ngọc Đăng Khoa, Phó Giám đốc Phát triển kinh doanh Công ty SMC Precision, cho rằng chuỗi cung ứng toàn cầu đang dịch chuyển nhanh từ “toàn cầu hóa” sang “khu vực hóa”, với chiến lược “Trung Quốc +1”. Việt Nam nổi lên như điểm đến hấp dẫn, mở ra cơ hội cho doanh nghiệp nội tham gia vào chuỗi cung ứng cấp 2, cấp 3 của các tập đoàn đa quốc gia.
Ông Nguyễn Ngọc Đăng Khoa, Phó Giám đốc phát triển kinh doanh, SMC Precision.
Tuy nhiên, để nắm bắt cơ hội, yêu cầu đặt ra ngày càng khắt khe: Smart Factory 4.0, truy xuất nguồn gốc 100% bằng QR, MES, kiểm soát chất lượng bằng Vision System, quản trị dữ liệu thời gian thực. Các tiêu chí ESG đã trở thành “giấy thông hành” bắt buộc, từ giảm phát thải CO₂, sử dụng năng lượng tái tạo đến kiểm toán nhà máy.
Ông Khoa nêu sáu trụ cột năng lực của nhà cung cấp Việt Nam: năng lực công nghệ - sản xuất; hệ thống quản lý chất lượng; số hóa dữ liệu; năng lực tài chính minh bạch; R&D; và tuân thủ trách nhiệm xã hội - môi trường. Câu chuyện SMC Precision trở thành nhà cung ứng cấp 1 của Samsung sau khi chủ động đầu tư nhà máy, dây chuyền trước khi có đơn hàng được xem là minh chứng rõ nét cho tư duy “đi trước một bước” để bước vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Một điểm nhấn đáng chú ý tại Diễn đàn là công bố chiến lược sản xuất công nghiệp thế hệ mới của THACO INDUSTRIES. Ông Huỳnh Quang Nhung, Phó Tổng Giám đốc Kinh doanh, cho biết tập đoàn sẽ triển khai Khu công nghiệp chuyên ngành cơ khí tại Tp.HCM với quy mô 786ha, tổng vốn đầu tư hơn 75.000 tỷ đồng.
Ông Huỳnh Quang Nhung, Phó Tổng Giám đốc Kinh doanh THACO INDUSTRIES
Dự án khu công nghiệp này dự kiến khởi công ngày 19/12 và đi vào hoạt động từ tháng 9/2026, tập trung sản xuất kết cấu công nghiệp nặng, thiết bị siêu trường - siêu trọng, sản phẩm cơ khí và CNHT hoàn thiện, với chuỗi giá trị khép kín từ tạo phôi đến lắp ráp, hướng mạnh vào xuất khẩu.
Đặc biệt, THACO sẽ hình thành Trung tâm hợp tác liên doanh ngay trong KCN để liên kết doanh nghiệp phía Nam tham gia chuỗi sản xuất cơ khí.
Ông Nhung cho biết, hiện sản phẩm THACO INDUSTRIES đã xuất khẩu sang gần 30 thị trường, trong đó có Mỹ, châu Âu, Nhật Bản - những thị trường đòi hỏi tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe nhất.
Thời điểm “bản lề” của công nghiệp hỗ trợ Việt Nam
Các phiên tọa đàm tại Diễn đàn tập trung phân tích xu hướng quốc tế, rào cản về logistics, chất lượng, vốn, công nghệ, chuyển đổi số và nhân lực; đồng thời tham chiếu mô hình thành công từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore để đề xuất chính sách phù hợp cho Việt Nam.
Điểm chung trong các tham luận là nhận định: CNHT Việt Nam đang đứng ở thời điểm bản lề. Cơ hội lớn chưa từng có đang mở ra từ làn sóng dịch chuyển đầu tư, nhưng nếu doanh nghiệp không kịp nâng cấp công nghệ, tiêu chuẩn và quản trị, nguy cơ bị “bỏ lại phía sau” là rất rõ ràng.
Toàn cảnh diễn đàn.
Diễn đàn không chỉ là không gian trao đổi chính sách, mà còn được kỳ vọng trở thành “bàn đạp” kiến tạo hệ sinh thái CNHT liên vùng, liên ngành, gắn kết doanh nghiệp - viện trường - hiệp hội - cơ quan quản lý.
Từ đó, công nghiệp hỗ trợ Việt Nam có thể tiến từ vai trò “vệ tinh” lên vị thế nền tảng trong chuỗi giá trị toàn cầu, đóng góp ngày càng lớn cho tăng trưởng bền vững và năng lực cạnh tranh quốc gia.