"Tay chơi ngoại" đặt cược và năng lượng Việt Nam
Brookfield Asset Management – tập đoàn quản lý tài sản hơn 1.000 tỷ USD có trụ sở tại New York (Mỹ), thường được giới tài chính gọi là "gã khổng lồ tài sản thật", vừa chính thức đặt dấu chân đầu tiên vào thị trường năng lượng Việt Nam.
Không ồn ào, không công bố giá trị giao dịch, nhưng thương vụ mua lại dự án điện gió 100 MW đang vận hành tại miền Trung Việt Nam, có hợp đồng mua bán điện dài hạn thông qua Catalytic Transition Fund, mang nhiều thông điệp hơn con số bề nổi. Với Brookfield, đây không chỉ là một khoản đầu tư đơn lẻ, đó là một phép thử thị trường.
Khác với làn sóng đầu tư điện gió, điện mặt trời giai đoạn 2019–2021 vốn chạy theo chính sách giá ưu đãi, Brookfield xuất hiện ở thời điểm thị trường đã bước sang pha khó hơn khi không còn giá ưu đãi FIT.
Việc Brookfield chọn một dự án đã vận hành, có PPA dài hạn phản ánh đúng DNA của tập đoàn này: đầu tư vào tài sản hạ tầng ổn định, tạo dòng tiền dài hạn, thay vì chạy theo tăng trưởng nóng. Đây cũng là chiến lược Brookfield đang triển khai trên toàn cầu, từ Bắc Mỹ, châu Âu đến các thị trường mới nổi.
Brookfield không đơn độc. Trước đó, AboitizPower (Philippines) chi khoảng 220 triệu USD để mua 25% cổ phần Công ty Điện lực Vân Phong, chủ sở hữu Nhà máy Nhiệt điện Vân Phong 1 công suất 1.320 MW. Đây cũng là dự án cung cấp tới 4% sản lượng điện cả nước.
Thực tế, trong làn sóng M&A năng lượng, Việt Nam đã lọt "radar" từ lâu. Trước đó cũng đã có nhiều thương vụ lớn như : EDP Renewables thâu tóm các dự án điện mặt trời quy mô lớn; ACEN (Philippines) mua cổ phần tại các dự án năng lượng tái tạo ở Ninh Thuận; B.Grimm Power (Thái Lan) liên tiếp mua lại dự án điện gió, điện mặt trời tại Quảng Trị, Tây Ninh; REE mở rộng danh mục năng lượng lên gần 1.700 MW công suất tái tạo, trở thành một trong những nhà đầu tư điện lớn nhất khu vực tư nhân...
Theo số liệu từ Hội nghị Thương mại và Phát triển Liên hợp quốc (UNCTAD), Việt Nam đứng thứ hai trong số năm nền kinh tế đang phát triển thu hút nhiều vốn FDI nhất vào năng lượng tái tạo trong giai đoạn 2015-2022, với khoảng 106,8 tỷ USD.
Chỉ trong tháng 11/2025, đã có 5 thương vụ M&A trong lĩnh vực năng lượng, tổng giá trị giao dịch 291 triệu USD, chiếm 41% giao dịch toàn thị trường M&A, theo Grant Thornton.
Các báo cáo của EVN và Bộ Công thương cho thấy, tỷ trọng năng lượng tái tạo trong cơ cấu điện Việt Nam đã tăng từ khoảng 5% năm 2020 lên xấp xỉ 15% vào giai đoạn 2024–2025, nhờ bùng nổ điện mặt trời và điện gió. Việt Nam hiện nằm trong top đầu ASEAN và top 20 toàn cầu về quy mô công suất năng lượng tái tạo, với khoảng 16 GW điện mặt trời và gần 5 GW điện gió đã đưa vào vận hành.
Tuy nhiên, tăng trưởng nhanh cũng kéo theo bài toán vốn. Theo Quy hoạch điện VIII, tổng nhu cầu vốn đầu tư cho nguồn điện và lưới điện truyền tải giai đoạn 2021–2030 là khoảng 134,7 tỷ USD. Trong đó, phần dành riêng cho năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời, sinh khối...) ước tính chiếm khoảng 55 – 60 tỷ USD, chưa kể chi phí cho lưới điện, lưu trữ và hạ tầng phụ trợ. Đây chính là "khoảng trống" mà các quỹ toàn cầu như Brookfield nhắm tới.
Vốn nội tăng tốc
Phối cảnh dự án nhà máy điện gió Eco Wind Kỳ Anh.
Sự xuất hiện của Brookfield diễn ra trong bối cảnh các tập đoàn nội địa cũng đang tái định vị vai trò của năng lượng. Với những doanh nghiệp lớn như Vingroup, năng lượng không chỉ là một lĩnh vực đầu tư, mà là hạ tầng nền cho xe điện, pin, khu công nghiệp và trung tâm dữ liệu. Khi xe điện, AI và đô thị thông minh cùng tăng tốc, bài toán "ai cung cấp điện và với giá nào" trở thành vấn đề sống còn của hệ sinh thái công nghiệp mới.
Vì vậy, những ngày cuối năm 2025, Công ty Cổ phần Năng lượng VinEnergo thuộc Tập đoàn Vingroup đã khởi động hai dự án quy mô lớn gồm Nhà máy điện gió Eco Wind Kỳ Anh và Nhà máy điện gió Kỳ Anh.
Trong đó, Nhà máy điện gió Eco Wind Kỳ Anh có công suất 498 MW, sản lượng điện dự kiến 1.322,4 GWh mỗi năm. Nhà máy điện gió Kỳ Anh có công suất 400 MW, dự kiến cung cấp khoảng 1.053,3 GWh điện mỗi năm. Cả hai nhà máy đều xây dựng hệ thống trạm biến áp và tuyến đường dây 500 kV mạch kép để đấu nối vào đường dây 500 kV Hà Tĩnh - Vũng Áng, đóng góp cho sản lượng điện toàn quốc. Với tổng sản lượng hơn 2.375 GWh năng lượng điện tái tạo mỗi năm và sẽ vận hành thương mại vào quý IV/2028.
Trong cuộc họp với UBND tỉnh Lâm Đồng vào tháng 10, đại diện của EVNGENCO1 (Tổng công ty Phát điện số 1) đã đề xuất đầu tư vào bốn dự án năng lượng tái tạo, bao gồm: Nhà máy điện mặt trời nổi Đại Ninh (96MW, 1.607 tỷ đồng), Nhà máy điện mặt trời nổi Hàm Thuận – Giai đoạn 1 (100MW, 1.638 tỷ đồng), Nhà máy điện mặt trời nổi Đá Miêm – Giai đoạn 2 (70MW, 1.149 tỷ đồng) và Nhà máy thủy điện tích năng Đồn Dương (1.200MW, hơn 29.500 tỷ đồng). EVNGENCO1 đã hoàn tất đề xuất đầu tư và trình Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng xem xét.
Có thể thấy, khi các ưu đãi dần rút lui, thị trường chỉ còn chỗ cho những "tay chơi" đủ tiềm lực tài chính, đủ kiên nhẫn với dòng tiền dài hạn và đủ khả năng tham gia vào bài toán hạ tầng, từ nguồn phát, lưới điện đến lưu trữ.