Sáng 4/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi).
Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) đã được sắp xếp, bố cục lại bao gồm 8 chương và 97 điều (giảm 71 điều so với luật hiện hành), chỉ quy định những vấn đề khung mang tính nguyên tắc và những nội dung thuộc thẩm quyền Quốc hội.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày tờ trình. (Ảnh: Media Quốc hội).
Giảm tối đa thời gian cấp giấy phép xây dựng
Đáng chú ý, dự thảo luật đã cắt giảm, đơn giản hóa nhiều thủ tục hành chính về lập, thẩm định dự án đầu tư xây dựng; phê duyệt thiết kế xây dựng.
Cùng với đó, thực hiện nguyên tắc từ giai đoạn chuẩn bị đến thời điểm khởi công xây dựng, cơ quan quản lý xây dựng chỉ kiểm soát một lần thủ tục hành chính đối với mỗi dự án, công trình xây dựng.
Các dự án đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi xây dựng thì được miễn giấy phép xây dựng.
Theo ông Minh, dự luật cũng sửa đổi, bổ sung theo hướng đơn giản điều kiện, trình tự, thủ tục cấp giấy phép xây dựng; thực hiện thủ tục trực tuyến toàn trình; đơn giản hóa về hồ sơ và điều kiện và giảm tối đa thời gian cấp phép xây dựng (tối đa 7 ngày).
Cụ thể, theo dự luật, trước khi khởi công xây dựng công trình, chủ đầu tư phải có giấy phép xây dựng trừ các trường hợp sau:
Công trình bí mật nhà nước; công trình xây dựng khẩn cấp; công trình thuộc dự án đầu tư công đặc biệt; công trình thuộc dự án đầu tư theo thủ tục đầu tư đặc biệt; công trình xây dựng tạm theo quy định; công trình xây dựng tại khu vực đất sử dụng vào các mục đích vì quốc phòng, an ninh theo quy định pháp luật về đất đai;
Công trình thuộc dự án đầu tư công được Thủ tướng, người đứng đầu cơ quan trung ương của tổ chức chính trị, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan trung ương của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và của tổ chức chính trị - xã hội, Chủ tịch UBND các cấp quyết định đầu tư xây dựng;
Công trình xây dựng nằm trên địa bàn từ hai đơn vị hành chính cấp tỉnh trở lên; công trình xây dựng theo tuyến ngoài đô thị phù hợp với quy hoạch theo pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn hoặc quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt hoặc được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận phương án tuyến.
Mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng
Song song đó, dự thảo luật mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng. Các thủ tục được thiết kế theo nguyên tắc từ giai đoạn chuẩn bị đến thời điểm khởi công xây dựng, cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng chỉ kiểm soát một lần đối với mỗi dự án, công trình xây dựng. Như vậy, mỗi công trình, dự án chỉ phải thực hiện 1 thủ tục hành chính.
Cụ thể, công trình thuộc đối tượng thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng thì không phải cấp giấy phép xây dựng (công trình thuộc dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án đầu tư kinh doanh quy mô lớn hoặc có công trình có ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng).
Công trình trên biển thuộc dự án đầu tư xây dựng ngoài khơi đã được cấp có thẩm quyền giao khu vực biển để thực hiện dự án; cảng hàng không, công trình tại cảng hàng không, công trình bảo đảm hoạt động bay ngoài cảng hàng không;
Công trình quảng cáo không thuộc đối tượng phải cấp giấy phép xây dựng theo quy định của pháp luật về quảng cáo; công trình hạ tầng kỹ thuật viễn thông thụ động;
Công trình xây dựng thuộc dự án đầu tư xây dựng đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi và đã được phê duyệt đúng quy định;
Công trình xây dựng cấp 4, nhà ở riêng lẻ có quy mô dưới 7 tầng đầu tư xây dựng tại khu vực nông thôn đã được xác định tại quy hoạch chung và chưa có quy chế quản lý kiến trúc hoặc không thuộc trường hợp phải lập quy hoạch chi tiết theo quy định của pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn;
Công trình sửa chữa, cải tạo bên trong công trình hoặc công trình sửa chữa, cải tạo mặt ngoài không tiếp giáp với đường trong đô thị có yêu cầu về quản lý kiến trúc theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Việc sửa chữa, cải tạo không làm thay đổi công năng sử dụng, không làm ảnh hưởng đến an toàn kết cấu chịu lực của công trình, phù hợp với quy hoạch theo pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, đảm bảo yêu cầu về phòng cháy và chữa cháy, bảo vệ môi trường.
Đối với các công trình còn lại, cơ quan quản lý Nhà nước về xây dựng thực hiện quản lý thông qua thủ tục cấp giấy phép xây dựng.
Giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp
Thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) Nguyễn Thanh Hải cho biết, có bản nhất trí về quy định miễn giấy phép xây dựng cho một số công trình. Bà Hải khẳng định đây là nội dung mới, phù hợp chủ trương của Đảng, góp phần cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian và giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp trong hoạt động xây dựng.
Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải trình bày báo cáo thẩm tra dự thảo luật. (Ảnh: Media Quốc hội).
Tuy nhiên, việc quy định nguyên tắc, tiêu chí, danh mục các công trình được miễn giấy phép xây dựng trong các văn bản dưới Luật cần hết sức thận trọng đảm bảo an toàn, chính xác dễ áp dụng, tránh trình trạng công trình được miễn giấy phép xây dựng nhưng lại phát sinh nhiều thủ tục hành chính trung gian hay "giấy phép con".
Ngoài ra, khi công trình được miễn giấy phép xây dựng , sẽ không có căn cứ pháp lý xác định tài sản gắn liền với đất để cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu, do vậy cần bổ sung quy định này tại các luật có liên quan đảm bảo quyền lợi của người dân.
Ủy ban đề nghị cần cân nhắc việc cho phép miễn giấy phép xây dựng và tự nghiệm thu đối với những công trình có yêu cầu cao về an toàn, hay tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cộng đồng, mất an toàn về phòng cháy... như nhà xưởng, chung cư cho thuê, trung tâm thương mại, siêu thị, nhà sinh hoạt cộng đồng...
Đối với những công trình này, nếu được miễn giấy phép xây dựng thì nghiên cứu việc cấp giấy phép sử dụng cho công trình trước khi chính thức đi vào hoạt động.
Mặt khác, cơ quan thẩm tra nhận thấy dự thảo luật chưa quy định rõ cơ chế xử lý đối với công trình đã được cấp phép hợp pháp nhưng vi phạm trong thi công như sai thiết kế, thay đổi công năng, chiều cao, mật độ xây dựng...
Do đó, cơ quan này đề nghị bổ sung nguyên tắc xử lý các vi phạm trên trong luật, đảm bảo xử lý nghiêm, không để xảy ra hiện tượng phạt cho tồn tại hay hợp thức hóa sai phạm.
Dự thảo Luật cần bổ sung làm rõ cơ chế cấp giấy phép trực tuyến để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân.