Tại hội thảo "Giải mã chuyển đổi mô hình và kê khai thuế: Từ thực tiễn hộ kinh doanh" được tổ chức ngày 16/12, đại diện một hộ kinh doanh đã từ câu chuyện của mình để đưa ra đề xuất với cơ quan Thuế trong việc hỗ trợ thực hiện kê khai dễ dàng hơn sau khi xóa bỏ thuế khoán.
Theo chia sẻ tại hội thảo, hộ kinh doanh nông sản này đã thực hiện kê khai từ 2022, hàng năm, chủ hộ thuê kế toán, làm 7 sổ theo Thông tư số 88/2021/TT-BTC. Hàng năm, hộ nộp sổ cho cán bộ thuế quản lý kiểm tra, cán bộ nhận sổ và trả lại như bình thường.
Đến tháng 10 năm ngoái, hộ kinh doanh nhận được thông báo kiểm tra. Do bộ phận phụ trách thuế hộ kinh doanh chưa có chức năng kiểm tra nên nhiệm vụ được chuyển sang phòng kiểm tra doanh nghiệp. Tại buổi làm việc, cán bộ yêu cầu hộ này phải lập sổ sách kế toán gấp và cung cấp đầy đủ mọi sao kê tài khoản.
Cơ quan cho thời hạn để hộ kinh doanh cung cấp sao kê tài khoản ngân hàng. Trong quá trình làm việc, hộ kinh doanh nông sản được hướng dẫn lập sổ sách kế toán gấp cho 3 quý đầu tiên, thay vì lập theo năm như trước đó.
Các hộ kinh doanh mong muốn được hỗ trợ nhiều hơn khi chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai (Ảnh: Internet)
“Bình thường, chúng tôi sẽ lập sổ sách theo năm. Tuy nhiên, khi được yêu cầu làm sổ gấp, tôi chưa được hướng dẫn là phải có tài khoản ngân hàng riêng, nên trong tài khoản có lẫn một số khoản chuyển tiền từ đầu năm mà tôi không còn nhớ rõ. Sau đó, tôi bị quy hai khoản, một khoản hơn 5 triệu đồng và một khoản hơn 2 triệu đồng do không xuất hóa đơn đúng thời điểm và không khớp được sổ sách vì thực tế tôi không nhớ các khoản đó là gì. Tôi đã phải nộp phạt 3 triệu đồng cho một hóa đơn vi phạm”, đại diện chủ hộ kinh doanh nông sản chia sẻ.
Với câu chuyện trên, vị chủ hộ này đề xuất các hộ, cá nhân kinh doanh khi chuyển lên hình thức kê khai sẽ được hướng dẫn làm sổ sách một cách đơn giản, rõ ràng hơn. Theo chia sẻ của chủ hộ - một người học về tài chính nhưng không học về kế toán, bản thân mình xem sổ sách đôi lúc không thể rõ hết những phần sai trong đó.
“Các cán bộ thuế đã rất cố gắng hỗ trợ các hộ kinh doanh, hướng dẫn chúng tôi phải làm như thế nào, giấy tờ ra sao. Nhưng tôi cũng muốn đề xuất, khi có quy định mới thì sẽ có những thông báo cập nhật gửi tới các hộ kinh doanh”, vị chủ hộ nói.
Với câu chuyện cùng đề xuất này, ông Nguyễn Tiến Minh - Phó Trưởng Thuế TP. Hà Nội đã có những chia sẻ về quá trình chuyển đổi số trong ngành thuế. Theo ông, quá trình chuyển đổi số đang diễn ra từ trước đến nay, và mạnh mẽ nhất là từ năm 2024 đến hiện tại. Trước đó, quá trình chuyển đổi này chúng ta chưa thực sự cảm nhận được sự mạnh mẽ như vậy.
Ông Nguyễn Tiến Minh - Phó Trưởng Thuế Hà Nội chia sẻ tại hội thảo (Ảnh: KiotViet)
Ông Minh nhấn mạnh, trong bối cảnh các hộ, cá nhân kinh doanh đang thực hiện ghi chép giao dịch theo sổ tay, tức hình thức thủ công, điều này đôi lúc sẽ không được tự động hóa, thiếu đi những đối soát tự động. Với vấn đề này, đã có rất nhiều giải pháp của các các nhà cung cấp về kế toán rất tiện ích, giúp người dân tránh sai sót trong việc ghi chép sổ sách.
Điển hình, có những doanh nghiệp đã cung cấp các giải pháp về hóa đơn điện tử. Khi doanh nghiệp bán hàng cho hộ kinh doanh, dữ liệu hóa đơn đã được cơ quan thuế ghi nhận và có thể tự động tích hợp vào hệ thống sổ sách của hộ kinh doanh. Khi đó, hộ kinh doanh chỉ cần xác nhận đã nhập kho thì hệ thống sẽ tự động được hạch toán.
Ở chiều ngược lại, khi hộ kinh doanh bán hàng và thực hiện thanh toán qua ngân hàng hoặc quét mã để lập hóa đơn điện tử, toàn bộ giao dịch cũng được ghi nhận tự động và gửi đến cơ quan Thuế.
Về phía cơ quan Thuế, trong dự thảo, khi các hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử, cơ quan Thuế hỗ trợ kê khai, khi toàn bộ các dữ liệu hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn và phát sinh doanh thu, cơ quan sẽ lập tờ khai dự kiến và gửi cho hộ kinh doanh để rà soát, xác nhận.
Quá trình chuyển đổi số của ngành thuế cũng được ông Minh nhấn mạnh qua việc hoàn thuế thu nhập cá nhân tự động trên eTax Mobile. Hệ thống này tổng hợp toàn bộ dữ liệu, đề nghị cá nhân xác nhận thông tin thu nhập, sau đó việc hoàn thuế được xử lý tự động, không cần sự can thiệp trực tiếp của công chức thuế.
Tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch hội tư vấn Thuế Việt Nam cho biết thêm, xuất phát từ thực tiễn xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế và hóa đơn, khi người nộp thuế phát sinh nhiều vi phạm trong cùng một ngày, trước đây thường bị xử phạt theo từng hành vi, dẫn đến mức phạt có thể cao dù giá trị thuế không lớn.
Trên cơ sở kiến nghị của các hội nghề nghiệp và cơ quan thuế, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 310/2025/NĐ-CP ngày 2/12/2025, sửa đổi, bổ sung một số quy định nhằm khắc phục bất cập này.
Cụ thể, khoản 3 Điều 1 Nghị định số 310/2025/NĐ-CP ngày 2/12/2025 quy định như sau:
3. Sửa đổi điểm a,b,c khoản 3 bổ sung điểm đ,e,g vào khoản 3 Điều 5 như sau:
a) Sửa đổi điểm a,b,c khoản 3 như sau:
“a) Trường hợp cùng một ngày người nộp thuế khai sai một hoặc nhiều chỉ tiêu trên các hồ sơ thuế thì hành vi khai sai thuộc trường hợp xử phạt về thủ tục thuế chỉ bị xử phạt về một hành vi khai sai chỉ tiêu trên hồ sơ thuế có khung phạt tiền cao nhất trong số các hành vi đã thực hiện theo quy định tại Nghị định này;
b) Trường hợp cùng một ngày người nộp thuế chậm nộp nhiều hồ sơ khai thuế của cùng một sắc thuế thì chỉ bị xử phạt về một hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế có khung phạt tiền cao nhất trong số các hành vi đã thực hiện theo quy định tại Nghị định này.
Trường hợp trong số hồ sơ khai thuế chậm nộp có hồ sơ khai thuế chậm nộp thuộc trường hợp trốn thuế thì tách riêng để xử phạt về hành vi trốn thuế;
c) Trường hợp cùng một ngày người nộp thuế chậm nộp nhiều thông báo, báo cáo cùng loại về hóa đơn thì người nộp thuế bị xử phạt về một hành vi chậm nộp thông báo, báo cáo về hóa đơn có khung phạt tiền cao nhất trong số các hành vi đã thực hiện quy định tại Nghị định này;”;
b) Bổ sung điểm đ, e, g vào sau điểm d khoản 3 như sau:
“đ) Trường hợp người nộp thuế thực hiện nhiều hành vi lập hóa đơn không đúng thời điểm, các hành vi vi phạm còn trong thời hiệu xử phạt và bị xử phạt trong một vụ việc vi phạm hành chính thì chỉ bị xử phạt về một hành vi lập hóa đơn không đúng thời điểm có khung tiền phạt tương ứng với số lượng hóa đơn đã lập không đúng thời điểm theo quy định tại khoản 2 Điều 24 Nghị định này;
e) Trường hợp người nộp thuế thực hiện nhiều hành vi không lập hóa đơn, các hành vi vi phạm còn trong thời hiệu xử phạt và bị xử phạt trong một vụ việc vi phạm hành chính thì chỉ bị xử phạt về một hành vi không lập hóa đơn có khung tiền phạt tương ứng với số lượng hóa đơn đã lập không đúng thời điểm theo quy định tại khoản 3 Điều 24 Nghị định này;
g) Trường hợp người nộp thuế khai sai nhiều chỉ tiêu trên một hồ sơ thuế thuộc trường hợp bị xử phạt về thủ tục thuế thì chỉ bị xử phạt về một hành vi khai sai chỉ tiêu trên hồ sơ thuế có khung tiền phạt cao nhất trong số các hành vi đã thực hiện theo quy định tại Nghị định này.
Trường hợp người nộp thuế khai sai nhiều chỉ tiêu trên một hồ sơ thuế vừa thuộc trường hợp bị xử phạt về thủ tục thuế, vừa thuộc trường hợp bị xử phạt theo Điều 16 hoặc Điều 17 Nghị định này thì chỉ bị xử phạt về một hành vi theo Điều 16 hoặc Điều 17 Nghị định này".