Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo đang bùng nổ, một cái tên thường ít xuất hiện trên các trang bìa tạp chí công nghệ, nhưng lại đóng vai trò tối quan trọng trong việc thúc đẩy cuộc cách mạng này: Alexandr Wang.
Ở tuổi 28, Wang, nhà sáng lập và CEO của Scale AI, đã âm thầm xây dựng một đế chế cung cấp "xương sống" dữ liệu cho gần như mọi công ty AI hàng đầu thế giới, từ những gã khổng lồ công nghệ đến các startup xe tự lái.
Chàng CEO gốc Trung Quốc này cũng vừa được Meta "chiêu mộ" về đội ngũ siêu trí tuệ, là gương mặt tiêu biểu cho thế hệ doanh nhân công nghệ trẻ đang định hình lại tương lai AI toàn cầu. Hôm 13/6/2025, Meta thông báo đầu tư 14,3 tỷ USD để nắm giữ 49 % cổ phần của Scale AI, đồng thời mời Wang dẫn dắt nhóm "superintelligence" – bước đi thể hiện tham vọng vượt lên Google, OpenAI và Microsoft trong cuộc đua AI.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng Meta đang đánh bạc cả tương lai của mình vào một CEO trẻ tuổi, tương tự như những gì Mark Zuckerberg từng làm với vũ trụ số.
Từ thần đồng toán học đến tỷ phú tuổi 24
Với vẻ ngoài điềm tĩnh và phong thái quyết đoán, Alexandr Wang không phải là kiểu doanh nhân công nghệ thường thấy. Anh không thường xuyên xuất hiện trên các sân khấu lớn mà thay vào đó tập trung vào việc giải quyết một vấn đề cốt lõi mà ít người nhận ra, đó là dữ liệu. Khi các thuật toán AI ngày càng phức tạp, chúng cần một lượng lớn dữ liệu được dán nhãn, phân loại và đánh giá chính xác để "học hỏi". Đây chính là thị trường ngách mà Scale AI đã khai thác và thống trị.
Sinh năm 1997 ở Los Alamos, New Mexico, trong một gia đình có cha mẹ là hai nhà vật lý gốc Trung Quốc làm việc tại Phòng thí nghiệm Quốc gia Los Alamos, Alexandr Wang đã sớm được tiếp xúc với thế giới của khoa học và công nghệ.
Tài năng của anh bộc lộ từ rất sớm, đặc biệt là trong lĩnh vực toán học và lập trình. Anh từng đoạt vé vào đội Olympiad Toán quốc tế 2013, đội Vật lý Mỹ 2014 và là finalist USACO 2012–2013.
Ở tuổi 17, Wang ký hợp đồng kỹ sư phần mềm toàn thời gian tại Addepar – một fintech ở Silicon Valley – rồi chuyển sang Quora, nơi anh gặp Lucy Guo, bạn đồng sáng lập Scale AI.
Năm 2015, Wang nhập học MIT để theo đuổi chương trình Machine Learning cấp cao nhưng chỉ sau một năm đã quyết định bỏ dở để bắt tay vào khởi nghiệp. Trước khi rút chân khỏi MIT, anh còn có thời gian ngắn làm thuật toán tại Hudson River Trading
Năm 2016, ở tuổi 19, thay vì hoàn thành bằng cấp tại MIT danh giá, anh cùng với Lucy Guo tham gia Y Combinator và thành lập Scale AI với mục tiêu giải quyết "vấn đề gốc rễ" của AI: dữ liệu thô cần được dán nhãn chính xác để huấn luyện mô hình.
Trên thực tế Wang đã sớm nhận ra rằng, giới hạn của sự phát triển AI không nằm ở sức mạnh tính toán hay sự tinh vi của thuật toán, mà là ở chất lượng và số lượng dữ liệu. Nói cách khác, dữ liệu là mạch máu của AI và đây là mảng mà chưa nhiều ông lớn công nghệ thực sự chiếm ưu thế.
"Nếu bạn muốn xây dựng bất cứ thứ gì thú vị với AI, bạn cần rất nhiều dữ liệu. Và phần lớn dữ liệu đó không được dán nhãn", Wang từng chia sẻ.
Đây là lúc Scale AI bước vào. Công ty này phát triển một nền tảng sử dụng cả con người và AI để dán nhãn, chú thích và đánh giá dữ liệu với độ chính xác cao.
Từ việc giúp xe tự lái nhận diện vật thể trên đường, đến việc huấn luyện các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) hiểu và tạo ra văn bản tự nhiên, Scale AI đã trở thành đối tác không thể thiếu cho hàng trăm doanh nghiệp và tổ chức, từ startup xe tự hành Zoox đến các tập đoàn như GM, Flexport, và sau này là OpenAI, Microsoft, Meta, Nvidia, Airbnb, Toyota...
Sự tăng trưởng của Scale AI là một câu chuyện thần kỳ. Chỉ trong vài năm, công ty đã vươn lên trở thành một "kỳ lân" công nghệ.
Vào năm 2021, Scale AI đã đạt định giá 7,3 tỷ USD trong vòng gọi vốn Series C , đưa Wang trở thành tỉ phú tự thân trẻ nhất thế giới ở tuổi 24. Theo ước tính của Forbes vào tháng 4/2025, tài sản ròng của anh đạt 3,6 tỷ USD.
Mới đây, vào tháng 5 năm 2024, Scale AI đã hoàn thành vòng gọi vốn Series F trị giá 1 tỷ USD, nâng mức định giá của công ty lên 13,8 tỷ USD và giá trị cổ phần của Wang vượt ngưỡng 2 tỷ USD. Quy mô nhân sự nhảy từ vài chục lên gần 900 người, phục vụ hơn 300 khách hàng khắp mọi lĩnh vực.
Thậm chí nhiều tin đồn gần đây cho thấy công ty đang nhắm tới mức định giá lên tới 25 tỷ USD. Những con số này không chỉ nói lên sự thành công về tài chính mà còn khẳng định vị thế không thể lay chuyển của Scale AI trong hệ sinh thái AI toàn cầu.
Phao cứu sinh
Ngoài việc chèo lái Scale, Wang còn gia nhập hội đồng quản trị Expedia Group từ năm 2023 và thường xuyên tham gia các buổi điều trần tại Quốc hội Mỹ về chính sách AI, kêu gọi đầu tư công nghệ và bảo đảm an toàn mạng lưới AI quốc gia. Sự xuất hiện của anh trước các tiểu ban vũ khí hóa học và kỹ nghệ quốc phòng cho thấy tầm ảnh hưởng ngày càng vượt ra ngoài ranh giới doanh nghiệp.
Quay trở lại với canh bạc của Mark Zuckerberg, thỏa thuận với Meta không chỉ đơn thuần là rót vốn. Wang và một nhóm nhỏ nhân sự Scale sẽ chuyển qua Meta để xây dựng phòng thí nghiệm AI cấp cao, dưới quyền trực tiếp của Mark Zuckerberg.
Trong khi đó, Jason Droege – cựu Giám đốc Chiến lược của Scale – sẽ tạm thời đảm nhiệm chức CEO. Điều đáng chú ý, Wang vẫn giữ ghế trong ban quản trị Scale, cho thấy anh không rời hoàn toàn "đứa con" của mình.
Động thái này phản ánh chiến lược của Meta, thay vì chỉ dựa vào các nhà nghiên cứu thuần túy, Zuckerberg muốn mang về một lãnh đạo có kinh nghiệm vận hành doanh nghiệp và am hiểu thị trường dữ liệu AI.
Nhiều chuyên gia nhận định, việc thu hút Wang là nước cờ quyết định để Meta vượt lên sau những thất bại với Llama 4 và bê bối xoay quanh hiệu suất mô hình.
Cho đến thời điểm hiện tại, Meta vẫn chưa có một sản phẩm AI chủ lực nào để cạnh tranh với các Big Tech. Sau thất bại thảm hại của Mark Zuckerberg trong mảng vũ trụ số, dường như Facebook đang chậm chân hơn đối thủ trong mảng AI. Hầu hết những thành quả mà ông chủ Meta đạt được từ sau khi đổi tên công ty là sa thải lượng lớn nhân viên, mua lại cổ phiếu và trả cổ tức.
Bởi vậy, Alexandr Wang được đánh giá là một chiếc phao cứu sinh mà Mark Zuckerberg níu kéo vào để thúc đẩy AI trước nguy cơ bị đối thủ bỏ xa, khiến cổ đông chỉ trích.
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, trong một thế giới mà AI đang định hình lại mọi ngành nghề, Alexandr Wang được ví như một kiến trúc sư thầm lặng, người đang xây dựng nền móng vững chắc cho kỷ nguyên này và đây chính là lý do Mark Zuckerberg tin tưởng vào canh bạc này.
*Nguồn: Fortune, BI