Bà Hà Thị Thu Hằng, Phó Trưởng ban Kế hoạch và Phát triển Vietnam Airlines.
"Chúng tôi không chèn ép doanh nghiệp tư nhân"
Ngày 20/11, Diễn đàn kinh tế với chủ đề "Doanh nghiệp Nhà nước: Nâng cao năng lực cạnh tranh và vai trò dẫn dắt" do VOV tổ chức đã diễn ra. Chia sẻ tại diễn đàn, bà Hà Thị Thu Hằng, Phó Trưởng ban Kế hoạch và Phát triển Tổng Công ty Hàng Không Việt Nam (Vietnam Airlines) cho biết, thị phần năm 2024 của Vietnam Airlines chiếm 46% ngành hàng không.
Mặc dù Việt Nam có lợi thế biển đảo, đường biển, đường bay, đường bộ đã phát triển; nhưng khách du lịch đến Việt Nam vẫn chủ yếu qua đường hàng không, chiếm đến 80% lượng khách quốc tế. Bà Hằng cho rằng bài toán vận tải hàng không cần được Nhà nước đánh giá cụ thể và có cơ chế đặc thù.
Bởi theo vị này, cạnh tranh hiện nay rất khác. Năm 1993 khi thành lập Tổng công ty Hàng không Việt Nam, thị trường nội địa chỉ có một hãng. Nhưng hiện nay, có 6 hãng nội địa cùng với 55 hãng quốc tế bay đến Việt Nam. Đương nhiên Vietnam Airlines cũng khai thác ra thị trường quốc tế tức là cạnh tranh trực tiếp, nên việc cạnh tranh hiện là tất yếu.
Để đối phó cạnh tranh, bà Hằng cho biết, giai đoạn tới Vietnam Airlines vẫn đặt mục tiêu là doanh nghiệp hàng không quốc gia, chịu trách nhiệm kinh tế, chính trị, xã hội, dẫn đầu hoạt động hàng không Việt Nam và dẫn đầu để cạnh tranh sòng phẳng.
"Chúng tôi không chèn ép doanh nghiệp tư nhân. Tất cả dịch vụ Vietnam Airlines mang đến khách hàng là để nâng cấp trải nghiệm, không phải để chèn ép. Các anh chị thấy Việt Nam có nhiều hãng và tất cả cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường nội địa, cạnh tranh bằng sản phẩm", bà Hằng nói.
Theo vị này, hiện Vietnam Airlines tập trung khai thác 2 phân khúc khách hàng. Một là phân khúc mong muốn full service (đầy đủ dịch vụ). Với nhóm này, hãng đảm bảo trải nghiệm từ đầu đến cuối và ngày càng nâng cao chất lượng, với các phòng riêng cho khách đặc biệt, đem lại doanh thu tốt cho hàng không Việt Nam.
Thứ hai, duy trì thương hiệu phụ – dual-brand – tức một hãng hàng không LCC để phục vụ nhóm khách thu nhập không đủ cho full service.
Tuy nhiên, bà Hằng cũng cho biết, để ra đời một hãng hàng không trong công ty nhà nước, quy trình thủ tục rất phức tạp. Đại diện Tổng công ty Hàng không Việt Nam mong muốn khi trình đề án lên Bộ Tài chính, cơ quan chủ quản sớm phê duyệt.
"Với vai trò doanh nghiệp nhà nước, hãng hàng không quốc gia, chúng tôi luôn ưu tiên sử dụng dịch vụ nội địa trước, rồi mới xem xét bài toán quốc tế khi nội địa không đáp ứng được, để bảo toàn nguồn vốn quốc gia. Chúng tôi mong Chính phủ duy trì quan điểm dùng hàng nội địa, tức ưu tiên hãng của chúng ta trước khi chọn hãng khác", bà Hằng kiến nghị.
Tăng quyền tự chủ cho doanh nghiệp
Liên quan đến Nghị định 68, đại diện Vietnam Airlines cho biết có nhấn mạnh về việc tăng quyền tự chủ cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, bản thân hãng đang gặp một vướng mắc lớn về cơ cấu sở hữu.
Cụ thể, trước khi Tổng Công ty tăng vốn thêm 22.000 tỷ đồng, Bộ Tài chính đại diện phần vốn nhà nước chiếm 55%, SCIC nắm 39%. Tuy nhiên, sau khi tăng vốn lên 31.000 tỷ đồng, tỷ lệ sở hữu nhà nước giảm xuống còn 39%, không còn vượt ngưỡng 50% theo định nghĩa "doanh nghiệp nhà nước".
Vấn đề nảy sinh ở chỗ, nếu cộng phần vốn của cả SCIC và Bộ Tài chính, tỷ lệ sở hữu nhà nước thực tế lên tới 86%, nhưng lại được phân bổ cho hai cơ quan khác nhau: SCIC là nhà đầu tư, trong khi Bộ Tài chính là cơ quan quản lý. "Sự tách biệt này đang gây vướng và rất cần hướng dẫn thống nhất từ cơ quan quản lý," đại diện Vietnam Airlines nhấn mạnh.
Ở góc độ vận hành, doanh nghiệp cho biết cần tốc độ ra quyết định, đặc biệt với các dự án đầu tư đội tàu bay, mỗi chiếc trị giá hàng trăm triệu USD. Các hãng như Boeing chỉ đàm phán khi doanh nghiệp đặt đơn hàng quy mô lớn, lên tới hàng tỷ USD, do đó việc trình xin chủ trương là bắt buộc và theo luật mới sẽ càng phức tạp hơn. Vì vậy, hãng kiến nghị nghị định hướng dẫn cần bám sát đặc thù từng ngành, tránh quy định chung gây phát sinh thêm thủ tục và rào cản.
Bức tranh năm 2025 được dự báo khả quan hơn khi lợi nhuận có thể gấp đôi 2024, song với cơ chế hiện hành, doanh nghiệp vẫn không được phép chi thưởng. Bà Hằng cho biết đây là hạn chế lớn và kiến nghị cần sớm xem xét, bổ sung vào chính sách.