Đề nghị bảo đảm công bằng khi thu hồi và xác định giá đất cho dự án BT

Chiều 1/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.

Tham gia góp ý, đại biểu Nguyễn Duy Thanh (đoàn Cà Mau) đề nghị làm rõ hơn trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, công cộng, đặc biệt với dự án BT.

Theo ông Thanh, hiện nay nhiều địa phương khó khăn trong việc thu hồi đất để tạo quỹ đất thanh toán cho dự án theo hợp đồng BT. Do đó, ông đề nghị Nghị quyết phải quy định thật rõ: trường hợp nào thuộc phạm vi "phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng" để Nhà nước được thu hồi đất; trường hợp nào không được phép.

Đại biểu nhấn mạnh, việc này nhằm tránh lạm dụng, tránh biến thu hồi đất phục vụ lợi ích công cộng thành thu hồi đất để thanh toán cho nhà đầu tư, gây rủi ro pháp lý và bức xúc xã hội.

"Cơ chế đặc thù chỉ để tháo gỡ vướng mắc, vì vậy phải làm rõ trách nhiệm giải trình, công khai thông tin, đặc biệt với các dự án có sử dụng đất làm quỹ thanh toán BT. Phải có khung kiểm soát, chế độ báo cáo, giám sát định kỳ, để hạn chế tiêu cực và bảo đảm minh bạch", ông Thanh nói.

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh (Ảnh: Media Quốc hội).

Đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu bổ sung nguyên tắc cụ thể xác định giá trị quyền sử dụng đất để thanh toán cho dự án BT, bảo đảm không thất thoát tài sản Nhà nước và phù hợp với quy định của pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư.

Bên cạnh đó, ông Thanh đề nghị làm rõ quy định đối với các hợp đồng BT đang chuyển tiếp, tránh các tranh chấp về giá đất phát sinh do sự thay đổi của các quy định pháp luật khác để đảm bảo tính công bằng và pháp lý của giá đất.

Có nghiên cứu bổ sung quy định chuyển tiếp về giá đất thanh toán dự án BT theo hướng quy định rõ thời điểm hợp lý để xác định giá đất cho quỹ đất thanh toán dự án BT (ví dụ thời điểm ký hợp đồng BT, thời điểm hoàn thành dự án hoặc thời điểm có quyết định giao đất thanh toán) để có căn cứ pháp lý xử lý các dự án tồn đọng.

Vị đại biểu cho rằng, để bảo đảm tính công bằng, hài hòa lợi ích giữa các bên có liên quan, cần nghiên cứu rà soát, bổ sung nội dung về trường hợp sử dụng quỹ đất thanh toán hợp đồng BT đã ký kết theo quy định của pháp luật trước ngày Luật Đất đai có hiệu lực.

Theo đó thời điểm xác định giá đất của quỹ đất thanh toán dự án BT được tính tại thời điểm lập dự án, lập hồ sơ, giao kết hợp đồng hoặc hoàn thành dự án.

Đại biểu Phan Đức Hiếu (Ảnh: Media Quốc hội).

Cũng thảo luận về việc xác định giá đất để thanh toán cho các hợp đồng BT, đại biểu Phan Đức Hiếu (đoàn Hưng Yên) cho biết, Luật Đất đai hiện nay quy định thời điểm tính giá là thời điểm Nhà nước quyết định giao đất.

Theo ông Hiếu, quy định này về nguyên tắc không có gì bất hợp lý, nếu quá trình thực hiện dự án diễn ra đúng như quy định pháp lý: nhà đầu tư triển khai công trình và trước khi hoàn thành, họ được giao đất để thanh toán theo hợp đồng BT.

Song, theo đại biểu, thực tiễn có rất nhiều trường hợp nhà đầu tư đã hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ, đã bàn giao công trình, công trình thậm chí đã được đưa vào sử dụng trong một thời gian dài, nhưng vẫn chưa được bàn giao đất để thanh toán. Do đó, ông Hiếu cho rằng nếu áp dụng quy định hiện hành vào những trường hợp này là không hợp lý.

Nhắc đến nguyên tắc "ngang bằng - ngang giá", ông Hiếu cho rằng trong quan hệ hợp đồng đòi hỏi việc xác định giá trị phải được so sánh tại cùng một thời điểm. Bởi nếu nhà đầu tư bàn giao công trình xong 5-7 năm sau mới được nhận đất và lại tính giá đất theo thời điểm giao đất, thì điều đó không đảm bảo sự công bằng. Vì vậy, ông đề nghị Nghị quyết phải xử lý triệt để vấn đề này.