Ngày 18/12, tại Hội nghị triển khai kế hoạch 2026 của VNPT, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chúc mừng những thành quả của VNPT năm 2025 và 5 năm qua. Chúc mừng VNPT đón nhận danh hiệu Anh hùng Lao động lần thứ hai. Chúc mừng VNPT thành lập công ty VNPT AI, tuyên bố chiến lược từ Telco sang Techco và quyết tâm đi ra nước ngoài chinh phục thế giới.
Đây là những quyết định lớn, đúng xu thế, đúng với định hướng của Bộ Khoa học và Công nghệ - Make in Vietnam to Lead và Go Global, làm chủ công nghệ lõi và đi ra nước ngoài.
Bộ trưởng cũng cho biết: "Trong nhiều năm qua, đây là lần đầu tôi thấy VNPT định hướng cho năm mới, cho tương lai một cách rõ ràng, mạch lạc, đồng bộ và tự tin. Hình hài một VNPT mới đang hình thành.
Nhưng trong mọi trường hợp, VNPT vẫn là một doanh nghiệp hạ tầng, dù là viễn thông, cloud hay AI. Hạ tầng thì dừng đầu tư là chết. Đầu tư hàng năm phải từ 15-20% doanh thu.
Giai đoạn đầu của một công nghệ mới, ví dụ 5G, thì phải 20-25% doanh thu. Cái khó của VNPT là doanh thu thấp hơn Viettel nên đầu tư thấp hơn, mà đầu tư thấp hơn thì chất lượng thấp hơn. Do vậy, cần một chiến lược đầu tư thông minh hơn, ưu tiên cho vùng phủ, và giai đoạn đầu có thể cần đầu tư cao hơn, khoảng 25% doanh thu, thậm chí cao hơn, 25-30% doanh thu, tương đương 10-15.000 tỷ đồng trong những năm đầu."
Trong nhiều thập kỷ, nhà mạng viễn thông được xác định bởi mô hình truyền thống: đầu tư hạ tầng mạng, cung cấp kết nối và mở rộng thuê bao. Mô hình này đã hoàn thành vai trò lịch sử quan trọng khi đưa viễn thông trở thành hạ tầng thiết yếu, phổ cập điện thoại và kết nối thông tin cho toàn xã hội. Tuy nhiên, khi bước sang giai đoạn kinh tế số, chính mô hình đó đang bộc lộ những giới hạn rõ rệt.
Thị trường viễn thông truyền thống hiện đã bão hòa, cạnh tranh chủ yếu dựa trên giá cước trong khi biên lợi nhuận và giá trị gia tăng ngày càng suy giảm. Nếu tiếp tục chỉ đóng vai trò doanh nghiệp “bán kết nối”, nhà mạng không chỉ khó tăng trưởng mà còn không đáp ứng được yêu cầu phát triển của nền kinh tế số và quá trình chuyển đổi số quốc gia.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy các quốc gia chuyển đổi số thành công đều đã tái định nghĩa vai trò nhà mạng viễn thông. Các tập đoàn lớn như NTT (Nhật Bản), SK Telecom (Hàn Quốc), Deutsche Telekom (Đức), Singtel (Singapore) hay Elisa (Phần Lan) đều không còn là telco thuần túy, mà trở thành nhà cung cấp hạ tầng số và nền tảng số mang tính quốc gia. Nhà mạng không còn được đo bằng số thuê bao hay dung lượng băng thông, mà bằng năng lực làm chủ hạ tầng số, dữ liệu, công nghệ lõi và khả năng điều phối hệ sinh thái số.
Theo đó, nhà mạng viễn thông thế hệ mới trước hết là nhà cung cấp hạ tầng số tích hợp. Ngoài mạng viễn thông, hạ tầng này bao gồm trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây, điện toán biên, nền tảng an toàn và an ninh mạng – những tài sản chiến lược phải được làm chủ và vận hành với độ tin cậy cao, đóng vai trò “xương sống” của không gian số quốc gia.
Bên cạnh đó, nhà mạng thế hệ mới phải làm chủ công nghệ lõi và có năng lực nghiên cứu – phát triển, thay vì chỉ vận hành hạ tầng dựa trên thiết bị nhập khẩu. Việc đầu tư mạnh cho R&D, làm chủ công nghệ mạng, dữ liệu và AI là điều kiện tiên quyết để nhà mạng thoát khỏi vai trò “người vận hành” và tạo ra giá trị mới.
Một đặc điểm quan trọng khác là vai trò điều phối hệ sinh thái số. Thay vì tự phát triển mọi dịch vụ, nhà mạng mở nền tảng, mở API để doanh nghiệp, startup và cơ quan nhà nước cùng tham gia phát triển dịch vụ trên hạ tầng chung. Giá trị của nhà mạng không còn nằm ở số thuê bao, mà ở số lượng và chất lượng dịch vụ được xây dựng trên nền tảng của mình.
Động lực tăng trưởng của nhà mạng thế hệ mới dịch chuyển từ B2C sang B2B và B2G, từ khai thác dữ liệu, nền tảng số dùng chung và các dịch vụ tích hợp cho doanh nghiệp, Chính phủ. Đồng thời, viễn thông – dữ liệu – nền tảng trở thành hạ tầng chiến lược gắn với an ninh, chủ quyền số và năng lực quản trị quốc gia.
Với những điều kiện sẵn có, thách thức lớn nhất của Việt Nam không nằm ở năng lực hay nguồn lực, mà ở quyết tâm chuyển đổi vai trò. Nhà mạng viễn thông thế hệ mới chính là trụ cột hạ tầng số quốc gia, và sự chuyển dịch sứ mệnh này sẽ quyết định vị thế của các nhà mạng Việt Nam trong 5–10 năm tới.
