Muốn phát triển thì phải vay nhiều nguồn
Sáng 3/11, phát biểu tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công , Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, đến hết năm 2025, nợ công ước khoảng 35 - 36% GDP, nợ Chính phủ khoảng 33 - 34% GDP, nợ nước ngoài khoảng 31 - 32% GDP, đều thấp hơn giới hạn cho phép.
Liên quan đến phương thức cho vay vốn ODA, dự thảo Luật bổ sung quy định theo hướng: Ngân hàng thương mại thực hiện cho vay lại đối với đơn vị sự nghiệp công lập theo phương thức cơ quan cho vay không chịu rủi ro tín dụng; cho vay lại đối với các doanh nghiệp để đầu tư chương trình, dự án thuộc danh mục ưu tiên đầu tư của Nhà nước theo phương thức cơ quan cho vay lại chịu một phần rủi ro tín dụng.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại tổ.
Đề nghị phải đánh giá tác động kỹ lưỡng các nội dung trên, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cho vay không gắn với hiệu quả, ngân hàng cho vay lại thiếu trách nhiệm trong việc giám sát khoản vay, ảnh hưởng đến khả năng trả nợ, an toàn nợ công. "Sợ nhất là vay khoản này nhưng lại về đầu tư cho việc khác, rồi ngân hàng thiếu hướng dẫn thủ tục kiểm tra, giám sát", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Từ đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị làm rõ trường hợp xảy ra rủi ro không trả được nợ vay thì trách nhiệm của ngân hàng thương mại được quy định như thế nào trong luật. "Chúng ta phải có điều khoản này để nếu chỉ phải chia sẻ một phần rủi ro thì tỷ lệ này là bao nhiêu, được xác định trên cơ sở nào cũng phải có quy định trong luật. Nếu quy định trong luật không được thì giao cho Chính phủ hướng dẫn, ban hành nghị định", Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Nhấn mạnh vấn đề nợ công còn liên quan đến niềm tin của các nhà đầu tư đến Việt Nam và niềm tin của nhân dân, Chủ tịch Quốc hội đề nghị phải rà soát rất kỹ lưỡng dự thảo Luật, đồng thời cũng đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền để người dân, nhà đầu tư thấy được "chúng ta có nợ công, nhưng bảo đảm được hiệu quả quản lý nợ công".
Theo Chủ tịch Quốc hội, trên thế giới, nước càng lớn thì càng nợ nhiều, như: Mỹ, Pháp, Trung Quốc, Nhật Bản... "Lớn thuyền thì lớn sóng", muốn làm ăn, muốn phát triển thì phải vay nhiều nguồn . Ví dụ, bây giờ chúng ta quyết định đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, dự kiến khái toán 67 tỷ USD thì phải cân đối các nguồn, ngân sách thiếu thì phải huy động, phải vay.
Điều quan trọng, theo Chủ tịch Quốc hội, cần phải rà soát, tính tổng thể, khoản vay của Trung ương, vay của địa phương làm thế nào để phát triển tốt.
Cố gắng trong vòng 12 tháng phải xong thủ tục
Trao đổi, làm rõ hơn các vấn đề đặt ra, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, sửa đổi Luật Quản lý nợ công lần này đã mở ra cho các doanh nghiệp được trực tiếp đề xuất thay vì trước đây phải qua bộ chủ quản; các công ty Nhà nước giữ 100% vốn và công ty con của các công ty Nhà nước giữ 100% vốn thì được đề xuất trực tiếp.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: PV
Chia sẻ quan điểm của Ủy ban Kinh tế và Tài chính về việc quy định như trên có thể xảy ra rủi ro công ty mẹ hoặc là doanh nghiệp mẹ "đứng ngoài cuộc", song Bộ trưởng Tài chính nêu thực tế, các doanh nghiệp Nhà nước có thể vay được vốn ODA chủ yếu là các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước. Các doanh nghiệp con của các tập đoàn, tổng công ty này cũng rất lớn và chủ động trong việc triển khai các kế hoạch kinh doanh của mình. Do đó, nếu họ được đề đạt khoản vay ODA và chịu trách nhiệm thì thủ tục sẽ nhanh hơn.
Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng cho rằng "vẫn phải có trách nhiệm của công ty mẹ. Bây giờ chúng ta phải quy định thế nào để giảm thiểu tối đa thủ tục nội bộ của từng doanh nghiệp", Bộ trưởng nói.
"Tư lệnh" ngành tài chính cũng nêu rõ, khó khăn nhất trong quản lý, sử dụng vốn ODA là thời gian vay từ lúc chúng ta đặt vấn đề, đàm phán đến lúc chuẩn bị hồ sơ dự án và ký kết hiệp định mất quá nhiều thời gian. Điều này dẫn đến, nhiều dự án sau khi ký hiệp định phải mất nửa thời gian của hiệp định rồi mới bắt đầu giải ngân được, thậm chí, hết thời gian của hiệp định vẫn chưa giải ngân được hết. Do đó, lại phải đàm phán kéo dài, mất rất nhiều thời gian.
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, nếu nhà tài trợ không đồng ý kéo dài thì dự án bị dở dang, chúng ta lại phải chuyển đổi hình thức, phải đóng lại dự án, tìm kiếm các nguồn vốn khác để triển khai tiếp. "Đây là tồn tại rất lớn đối với các nguồn vốn ODA. Vừa qua, Bộ Tài chính đã rất quyết liệt việc này", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.
Qua tham khảo ý kiến của Ngân hàng thế giới, Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ và sửa đổi Nghị định về ODA theo đúng mục tiêu: Bảo đảm thời gian đối với các khoản vay bình thường cố gắng trong vòng 12 tháng phải xong thủ tục để ký hiệp định, dự án nào thật phức tạp thì mới lên đến 14 tháng. “Chỉ có như thế thì các khoản vay ODA mới có hiệu quả được", Bộ trưởng Tài chính nhấn mạnh.
