Trong hơn 15 năm qua, Việt Nam đã đạt được những bước tiến ấn tượng trong xây dựng nền tảng pháp lý và thể chế cho PPP
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương nhấn mạnh nhu cầu hạ tầng của Việt Nam "rất lớn", trong khi ngân sách nhà nước chỉ đáp ứng được một phần. Việc huy động khu vực tư nhân thông qua PPP vì thế "là yêu cầu tất yếu" để duy trì đà tăng trưởng nhanh, bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Thứ trưởng cho biết, trong những năm qua, khung pháp lý cho PPP đã liên tục được hoàn thiện. Việc sửa đổi Luật PPP và các nghị định liên quan đã mở rộng tối đa lĩnh vực đầu tư theo phương thức PPP, tăng tính linh hoạt trong cơ chế tài chính – chia sẻ rủi ro, đồng thời rút gọn quy trình để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư.
"Có thể nói, sau giai đoạn nỗ lực hoàn thiện khung khổ pháp lý, Việt Nam đã sẵn sàng bước vào giai đoạn thúc đẩy triển khai mạnh mẽ các dự án PPP có tính lan tỏa cao", Thứ trưởng khẳng định.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương
Đánh giá về tiến trình PPP của Việt Nam, ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam ghi nhận chặng đường 15 năm phát triển pháp lý, từ Nghị định 108 (2009), Nghị định 15 (2015), Nghị định 63 (2018) cho tới Luật PPP 2020 và các sửa đổi 2024–2025, đã đặt nền móng để Việt Nam mở rộng PPP một cách chiến lược và đồng bộ hơn
"Trong hơn 15 năm qua, Việt Nam đã đạt được những bước tiến ấn tượng trong xây dựng nền tảng pháp lý và thể chế cho PPP", ông Shantanu Chakraborty nhấn mạnh.
Tuy nhiên, dưới góc nhìn của một định chế tài chính quốc tế, ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam, đã chỉ ra những "điểm nghẽn" thực tế cần vượt qua.
Thứ nhất, năng lực chuẩn bị dự án cần được cải thiện đáng kể. Một dự án PPP khả thi thực sự đòi hỏi nghiên cứu tiền khả thi chắc chắn, phân tích rủi ro toàn diện và sự phối hợp liên ngành hiệu quả.
Thứ hai, phân bổ rủi ro vẫn là vấn đề lớn với nhà đầu tư và các tổ chức cho vay. Việc làm rõ mô hình doanh thu, cơ chế hỗ trợ của Nhà nước và nguyên tắc thực thi hợp đồng là yếu tố rất quan trọng để nâng cao niềm tin của nhà đầu tư.
Thứ ba, nguồn vốn dài hạn phục vụ các dự án hạ tầng có vòng đời dài vẫn còn hạn chế. Dù các ngân hàng trong nước đã có nhiều kinh nghiệm hơn với PPP, các rào cản về kỳ hạn, khẩu vị rủi ro và công cụ tài chính vẫn là thách thức đối với các dự án lớn.
Thứ tư, việc lựa chọn nhà đầu tư cạnh tranh còn hạn chế, nhất là trong bối cảnh Chính phủ ưu tiên đẩy nhanh tiến độ để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng. Nhiều dự án tiếp tục dựa vào đề xuất không theo yêu cầu hoặc chỉ định thầu, khiến việc đảm bảo hiệu quả chi phí, minh bạch và tính cạnh tranh – vốn rất quan trọng để thu hút nhà đầu tư chất lượng cao – gặp khó khăn.
Thứ năm, các lĩnh vực mới – chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, hạ tầng xã hội – đòi hỏi những mô hình chính sách và hợp tác được cập nhật phù hợp với đặc thù của họ.
"Đây không phải là những thách thức bất thường. Tuy nhiên, để thu hút được dòng vốn tư nhân chất lượng cao, Việt Nam cần một danh mục dự án mạnh, đáng tin cậy và sẵn sàng đầu tư", đại diện ADB nhấn mạnh.
Ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam
Ba nhóm lĩnh vực được xác định là ưu tiên của PPP Việt Nam giai đoạn 2025–2030
Tại Hội nghị, Bộ Tài chính xác định ba nhóm lĩnh vực trọng tâm để thúc đẩy PPP trong thời gian tới. Nhóm thứ nhất là lĩnh vực giao thông. Đây là trụ cột của chương trình PPP có nhu cầu vốn cao và khả năng thu hút nhà đầu tư mạnh nhất, từ đường bộ cao tốc, cảng biển, sân bay đến hạ tầng kết nối liên vùng. Việc triển khai PPP trong lĩnh vực giao thông giúp đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm, chia sẻ rủi ro hợp lý giữa Nhà nước và doanh nghiệp, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý, vận hành theo chuẩn quốc tế. Đây cũng là lĩnh vực được kỳ vọng tạo động lực lan tỏa mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế và phát triển vùng.
Nhóm thứ hai là lĩnh vực giao thông đô thị tích hợp phát triển đô thị (TOD). Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính, Hhiện nay, các đô thị lớn của Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu cải thiện hạ tầng, phát triển các tuyến metro, hệ thống vận tải công cộng và kết nối đô thị thông minh.
"Đây là một trong những lĩnh vực quan trọng, cần nghiên cứu, xây dựng các giải pháp bền vững để triển khai hạ tầng đô thị quy mô lớn, đồng thời có cơ chế huy động vốn thông qua khai thác quỹ đất và giá trị gia tăng", Thứ trưởng cho biết.
Đáng chú ý, lãnh đạo Bộ Tài chính chia sẻ, nhóm thứ ba là lĩnh vực đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và hạ tầng xã hội. Trong tầm nhìn phát triển của Việt Nam, đổi mới sáng tạo đã được khẳng định là một trụ cột chiến lược thông qua Nghị quyết 57-NQ/TW.
"Đây là nhóm lĩnh vực mới, nhưng có tiềm năng tạo đột phá với các mô hình như hạ tầng số phục vụ quản trị quốc gia và dịch vụ công; hợp tác 3 bên giữa nhà nước – doanh nghiệp – viện, trường. Thời gian tới, Việt Nam mong muốn thúc đẩy các mô hình PPP sáng tạo, phù hợp xu thế phát triển kinh tế số", Bộ trưởng cho hay.
Về phía ADB, ông Shantanu Chakraborty cũng khẳng định cam kết tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong chuẩn bị dự án, hoàn thiện thể chế và tư vấn giao dịch, đồng thời chia sẻ các bài học quốc tế từ sân bay, cảng biển, TOD đến các mô hình PPP trong chuyển đổi số và hạ tầng xã hội.
