Mối nguy lớn nhất đến từ việc nhiều thiết bị IoT được cài đặt thiếu bảo mật, đặc biệt là sử dụng mật khẩu mặc định như “admin/admin” hay “123456”. Tin tặc có thể dùng công cụ tự động quét Internet, dễ dàng truy cập hàng ngàn thiết bị không được bảo vệ, từ đó theo dõi hình ảnh, âm thanh qua camera, xâm phạm nghiêm trọng quyền riêng tư.
Một thiết bị bị chiếm quyền còn có thể trở thành “cửa ngõ” để tấn công các thiết bị khác trong mạng Wi-Fi, như máy tính hay điện thoại, dẫn đến đánh cắp dữ liệu nhạy cảm (tài khoản ngân hàng, mật khẩu mạng xã hội, tài liệu công việc). Nghiêm trọng hơn, các thiết bị này có thể bị biến thành “botnet”, tham gia các cuộc tấn công từ chối dịch vụ (DDoS) quy mô lớn, làm tê liệt website hoặc dịch vụ trực tuyến mà người dùng không hề hay biết.
Ngoài ra, nhiều thiết bị giá rẻ, không rõ nguồn gốc thường thiếu hỗ trợ cập nhật phần mềm, khiến các lỗ hổng bảo mật không được vá, tạo điều kiện cho tin tặc khai thác lâu dài.
Để chủ động phòng tránh, người dùng cần chủ động ngay từ khâu lựa chọn thiết bị. Ưu tiên sản phẩm từ thương hiệu uy tín, có cam kết cập nhật phần mềm và chính sách bảo mật rõ ràng, tránh mua thiết bị giá rẻ, không rõ nguồn gốc.
Khi cài đặt, ngay lập tức thay đổi mật khẩu mặc định bằng mật khẩu mạnh, kết hợp chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt. Đảm bảo mạng Wi-Fi gia đình sử dụng chuẩn mã hóa an toàn (WPA2 hoặc WPA3). Sau khi cài đặt, thường xuyên kiểm tra và cập nhật firmware cho thiết bị qua ứng dụng quản lý để vá các lỗ hổng bảo mật. Tắt các tính năng không cần thiết, như truy cập từ xa, để giảm nguy cơ bị khai thác.
Thiết lập mạng Wi-Fi riêng (Guest Network) cho thiết bị IoT, tách biệt khỏi mạng chính chứa dữ liệu quan trọng, giúp hạn chế rủi ro nếu một thiết bị bị xâm nhập.
Nếu phát hiện dấu hiệu như camera tự động xoay chuyển bất thường, nghe thấy tiếng nói lạ phát ra từ loa thông minh, hoặc nhận thấy hoạt động mạng đáng ngờ, cần phải hành động kịp thời, ngay lập tức ngắt kết nối Internet, đổi mật khẩu thiết bị và Wi-Fi, thực hiện reset thiết bị về cài đặt gốc và thiết lập lại an toàn. Nếu nghi ngờ dữ liệu nhạy cảm bị lộ, cần lưu bằng chứng và báo cơ quan chức năng để được hỗ trợ kịp thời.
