Từ xưởng bút bi thời bao cấp đến thương hiệu Việt có mặt tại 74 quốc gia: Thiên Long có gì hấp dẫn trước khi 'lọt mắt xanh' đại gia Nhật Bản?

Thiên Long hiện là doanh nghiệp văn phòng phẩm lớn nhất Việt Nam với gần 45 năm phát triển liên tục, hiện diện tại 74 quốc gia.

Thông tin Tập đoàn Kokuyo của Nhật Bản dự kiến chi 27,6 tỷ yen, tương đương khoảng 4.700 tỷ đồng, để thâu tóm hệ thống sở hữu liên quan đến Công ty Cổ phần Tập đoàn Thiên Long (HoSE: TLG) đã lập tức thu hút sự chú ý trên thị trường. Quy mô giao dịch chỉ là một phần lý do, điều đáng nói hơn nằm ở vị thế của Thiên Long - doanh nghiệp văn phòng phẩm lớn nhất Việt Nam, gần 45 năm phát triển liên tục, hiện diện tại 74 quốc gia và nắm thị phần vượt trội trong ngành bút viết trong nước.

Theo thông báo ngày 4/12, Hội đồng quản trị Thiên Long cho biết các cổ đông của Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Thiên Long An Tâm (TLAT) đang đàm phán và thống nhất các điều khoản chuyển nhượng cổ phần cho Kokuyo. Nếu hoàn tất, tập đoàn Nhật sẽ sở hữu toàn bộ TLAT - mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái sản xuất của Thiên Long. Song song đó, Kokuyo cũng công bố kế hoạch chào mua công khai tới 18,19% cổ phiếu TLG. Khi giao dịch thành công, tỷ lệ sở hữu dự kiến của nhà đầu tư Nhật có thể tăng lên khoảng 65%, đánh dấu biến chuyển quan trọng trong cấu trúc cổ đông doanh nghiệp Việt hơn bốn thập kỷ tuổi đời.

Trong các thông tin gửi cổ đông và thị trường, Thiên Long nhấn mạnh quá trình thương thảo hiện chưa tác động đến hoạt động vận hành. Sản xuất, phân phối và dịch vụ duy trì bình thường, không có thay đổi về nhân sự hay chính sách.

Dù Thiên Long trước đó chưa từng hé lộ bất kỳ thông tin nào về thương vụ, một điểm đáng chú ý nằm ở quan điểm xuyên suốt của nhà sáng lập Cô Gia Thọ. Ông từng cho biết doanh nghiệp thường xuyên tiếp xúc với các quỹ nước ngoài kể từ khi niêm yết, nhưng chủ trương nhất quán là chỉ hợp tác, không liên doanh và không đánh đổi bản sắc Việt. 

Theo ông Thọ, trong bối cảnh thị trường mở, câu chuyện không nằm ở việc "bị thâu tóm hay không", mà ở khả năng thiết lập cơ chế hợp tác giúp mở rộng dung lượng thị trường và bổ trợ lẫn nhau về kỹ thuật, công nghệ và phân phối. Những chia sẻ này, cùng với thông tin về kế hoạch chào mua công khai từ Kokuyo, cho thấy Thiên Long đang bước vào một giai đoạn chuyển đổi sâu hơn trong hành trình hội nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Ra đời năm 1981, Thiên Long bắt đầu từ một cơ sở sản xuất nhỏ, trong bối cảnh hàng tiêu dùng còn khan hiếm sau thống nhất. Nhà sáng lập xuất thân từ gia đình đông anh em, khởi nghiệp bằng việc thu gom bút từ các xưởng nhỏ để phân phối. Từ hoạt động thương mại nhỏ lẻ, ông tích lũy vốn và chuyển sang tự sản xuất – tiền thân của doanh nghiệp hiện nay. Đây cũng là mô hình kinh tế hộ gia đình tiêu biểu của thời kỳ tiền Đổi mới.

Ông Cô Gia Thọ - nhà sáng lập Thiên Long xuất thân từ gia đình đông anh em, khởi nghiệp bằng việc thu gom bút từ các xưởng nhỏ để phân phối.

Sự chuyển mình thực sự diễn ra sau năm 1986, khi đường lối Đổi mới khuyến khích kinh tế tư nhân. Cuối thập niên 1990, doanh nghiệp đưa ra quyết định mà đến nay ông Cô Gia Thọ vẫn xem là "đường hướng đúng" - trở thành một trong những cơ sở đầu tiên chuyển nhà máy vào khu công nghiệp Tân Tạo, sau khi tham gia các chương trình hỗ trợ vốn dành cho doanh nghiệp cam kết mở rộng tuyển dụng của TP. HCM. Không gian sản xuất được chuẩn hóa, có phân khu R&D, dây chuyền chuyên môn hóa, xử lý nước thải và hệ thống quản lý chất lượng. Doanh nghiệp từ đó bứt khỏi mô hình sản xuất thủ công sang hướng tiếp cận công nghiệp.

Trong suốt quá trình phát triển, Thiên Long liên tục điều chỉnh pháp lý theo từng giai đoạn kinh tế. Doanh nghiệp chuyển từ mô hình cá thể sang tổ hợp, rồi công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH), trước khi trở thành công ty cổ phần đại chúng và niêm yết trên HoSE năm 2010.

"Thiên Long trải qua nhiều thể chế kinh tế khác nhau, qua đó học được nhiều điều. Bản thân tôi cảm thấy rất hạnh phúc vì sinh sống ở một quốc gia đang phát triển từng ngày, từ đó cũng có động lực để phát triển bản thân và doanh nghiệp", ông Thọ nói trong một lần chia sẻ với báo giới.

Từ nền tảng trong nước, Thiên Long mở rộng thị trường ra khu vực thế giới với sự hiện diện tại 74 quốc gia và nắm thị phần vượt trội trong ngành bút viết trong nước.

Khởi đầu chỉ với hai chỉ vàng vào đầu thập niên 1980, Thiên Long trải qua nhiều cột mốc tăng vốn đáng chú ý. Từ mô hình Công ty TNHH, doanh nghiệp chuyển thành công ty cổ phần giai đoạn 2005–2007 với vốn điều lệ 100 tỷ đồng, sau đó nâng lên 120 tỷ đồng và mở rộng mạnh hệ thống công ty con.

Năm 2008, Thiên Long thực hiện IPO, nâng vốn điều lệ lên 155 tỷ đồng. Dòng vốn mới cho phép doanh nghiệp mở rộng dây chuyền, củng cố hệ thống phân phối và xây dựng hình ảnh thương hiệu bài bản hơn. Hai năm sau, Thiên Long niêm yết trên sàn HoSE và chính thức đổi tên thành Công ty Cổ phần Tập đoàn Thiên Long. Cột mốc niêm yết cũng mở ra giai đoạn tăng trưởng mạnh về thị phần; doanh nghiệp vươn lên vị trí dẫn đầu ngành văn phòng phẩm trong nước, với mức chiếm lĩnh thị trường bút viết vào khoảng 60%, đồng thời bắt đầu xuất khẩu sang các thị trường khu vực.

Từ năm 2018, quy mô vốn điều lệ của Thiên Long tăng lên 657 tỷ đồng. Đây là giai đoạn công ty cơ bản hoàn thiện bản đồ xuất khẩu tại Đông Nam Á và chuyển hướng từ nhà sản xuất nội địa sang doanh nghiệp định vị khu vực. Đến giai đoạn 2019–2020, việc thành lập Công ty thương mại FlexOffice Pte. Ltd. tại Singapore cho thấy doanh nghiệp hướng tới mô hình "chân rết" thương mại quốc tế, đồng thời nâng vốn điều lệ lên 778 tỷ đồng để đáp ứng yêu cầu mở rộng thị trường, xây dựng mạng lưới phân phối và gia tăng năng lực cạnh tranh.

Khởi đầu chỉ với hai chỉ vàng vào đầu thập niên 1980, Thiên Long trải qua nhiều cột mốc tăng vốn đáng chú ý.

Đến năm 2023, vốn điều lệ của Thiên Long đạt 786 tỷ đồng và mạng lưới xuất khẩu mở rộng sang hơn 70 quốc gia. Sau nhiều đợt phát hành cổ phiếu thưởng và cổ tức, vốn điều lệ doanh nghiệp tính đến tháng 10/2025 đạt hơn 877 tỷ đồng. HĐQT Thiên Long cũng đã ấn định ngày chốt quyền trả cổ tức vào 12/12/2025 và dự kiến sau đợt phát hành tiếp theo, vốn điều lệ sẽ tăng lên hơn 965 tỷ đồng.

Về hoạt động kinh doanh, dữ liệu từ 2006 cho thấy Thiên Long duy trì tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận liên tục, ngoại trừ giai đoạn Covid-19 và năm 2023. Doanh thu vượt 1.000 tỷ đồng từ năm 2011 và lợi nhuận vượt 100 tỷ đồng từ năm 2012. Năm 2024 trở thành cột mốc khi doanh thu đạt 3.772 tỷ và lợi nhuận 460 tỷ đồng – mức cao nhất lịch sử.

Trong 9 tháng năm 2025, Thiên Long ghi nhận doanh thu khoảng 3.238 tỷ đồng, tăng gần 11% so với cùng kỳ. Riêng quý III, doanh thu đạt 1.184 tỷ đồng, tăng 32%. Tuy nhiên, lợi nhuận sau thuế quý III chỉ đạt 75,7 tỷ đồng, giảm 17% so với cùng kỳ; lũy kế 9 tháng đạt 375 tỷ đồng, giảm gần 11%. 

Doanh nghiệp giải thích thị trường xuất khẩu cải thiện, tăng thêm 59 tỷ đồng doanh thu sau khi vượt khó tại các thị trường chủ lực, nhưng ở trong nước, chi phí bán hàng tăng mạnh do tăng cường kích cầu và củng cố hệ thống phân phối, kéo giảm lợi nhuận.