Tại nhà máy của Công ty AK FOOD (khu công nghiệp Tân Bình, TPHCM), không khí sản xuất đang “nóng” từng giờ. Bà Nguyễn Thị Thu, Tổng Giám đốc Công ty AK FOOD, cho biết doanh nghiệp (DN) đang tăng ca liên tục để kịp cho thị trường mùa Tết. Về vốn, bà Thu cho rằng, nguồn vốn như mạch máu của DN.
Nhiều doanh nghiệp cần vốn mua thêm nguyên liệu, thuê thêm nhân công để tăng sản xuất cuối năm (ảnh tại Công ty Sài Gòn Food). Ảnh: U.P
Rào cản tài sản thế chấp
Cuối năm, AK FOOD cũng như nhiều DN khác cần vốn để thanh toán cho nhà cung cấp, đầu tư xây dựng nhà máy. “Lãi suất vay của ngân hàng tăng mạnh nên thời gian gần đây, chúng tôi gần như chưa có kế hoạch mới. Hơn nữa, các yêu cầu về tài sản thế chấp, đảm bảo cũng là rào cản khiến DN chưa thể vay được vốn đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh. Chúng tôi mong muốn được tiếp cận thêm nhiều nguồn vốn vay ưu đãi từ ngân hàng để phục vụ việc sản xuất lúc cao điểm lễ Tết cũng như khai thác thị trường xuất khẩu trong thời gian tới”, bà Thu nói.
Từ đầu tháng 11, nhiều ngân hàng tăng lãi suất tiết kiệm để hút vốn, tạo nên cuộc đua huy động mới. Các chuyên gia nhận định, khi nhu cầu vay tăng mạnh cuối năm, lãi suất huy động có thể còn tăng, kéo theo áp lực lên lãi suất cho vay.
Công ty TNHH Sản xuất - Thương mại Tân Đông (phường Tam Bình, TPHCM) cũng đang tìm cách gỡ bài toán về vốn. Mỗi năm, DN này xuất khẩu gần 300 mặt hàng nông sản sang nhiều quốc gia, mang về khoảng 5 triệu USD doanh thu. Đại diện DN cho biết, nếu tiếp cận được nguồn tín dụng ổn định, doanh thu hoàn toàn có thể tăng gấp đôi, gấp ba nhờ mở rộng vùng nguyên liệu. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất lại nằm ở tài sản đảm bảo. Hiện lãi vay USD đã lên mức 6%, còn vay VND từ 8-10%. “Chúng tôi đứng đầu chuỗi cung ứng, phía sau là hàng trăm nhà cung cấp và hàng ngàn nông dân. Nếu được cho vay dựa trên hợp đồng xuất khẩu, DN sẽ mạnh dạn mở rộng hơn”, đại diện Công ty Tân Đông cho biết.
Không chỉ DN lớn gặp khó khăn. Cơ sở sản xuất thực phẩm Đức Phúc (xã Tân An Hội) đang phải xoay xở từng ngày với đơn hàng mứt, kẹo Tết. Chủ cơ sở Nguyễn Thị Chín cho biết, khách thường chỉ trả trước một phần nhỏ, trong khi tiền mua nguyên liệu và trả công lao động lại phải chi ngay. Không có tài sản đảm bảo, bà Chín buộc phải vay các nguồn tài chính ngoài ngân hàng với lãi cao. “Tôi mong lãi suất được giảm thêm, khoảng 5-5,5% thì DN nhỏ như chúng tôi mới thở nổi”, bà Chín nói.
Ở ngành dệt may, áp lực còn lớn hơn khi các DN phải liên tục đầu tư cho chuyển đổi xanh, chuẩn bị đơn hàng lễ Tết và dự trữ nguyên phụ liệu cho năm sau. Lãnh đạo Hội Dệt may Việt Nam thừa nhận, DN rất khó vay vốn khi tài sản đảm bảo và báo cáo tài chính chưa đạt yêu cầu.
Ông Nguyên Phong, chủ một đơn vị phân phối sản phẩm thủy hải sản sau chế biến tại TPHCM, nói rằng, dịp cuối năm, DN cần gấp đôi nguồn vốn. Càng về cuối năm, nhu cầu vốn lưu động, bổ sung hàng hóa, thanh toán công nợ hay mở rộng đầu tư của DN càng tăng. Việc được tiếp cận nguồn vốn ngân hàng với lãi suất ưu đãi đóng vai trò then chốt giúp DN bứt phá. “Từ tháng 10 đến tháng 12, lượng hàng xuất khẩu có thể tăng lên vài trăm tấn mỗi tháng. Vì thế, nguồn vốn ngắn hạn để DN chủ động nhận đơn hàng, chuẩn bị cho đầu ra rất cần thiết”, ông Phong nói.
Công ty của ông Phong mới chủ động được khoảng 50% vốn. Dù đã lường trước bài toán khó và có kế hoạch tiếp cận vốn từ quý III nhưng ông vẫn chưa tìm được lời giải phù hợp cho các mùa cao điểm tiếp theo.
Ở ngành cao su - nhựa, áp lực chi phí đầu vào và lãi vay tăng khiến nhiều DN chấp nhận giảm lợi nhuận để giữ khách. Ông Nguyễn Quốc Anh, Chủ tịch Hội Cao su - Nhựa TPHCM, cho biết, cuối năm DN nào cũng cần phải vay để mua nguyên liệu nhưng điều lo nhất lại là không vay được do không đáp ứng tiêu chuẩn thế chấp.
Ngay cả các startup công nghệ, nơi tài sản chủ yếu là chất xám, cũng gặp rào cản lớn khi muốn mở rộng quy mô. Ông Hoàng Long, chủ một startup trong lĩnh vực công nghệ xanh, nói rằng tài sản vô hình thường không được định giá, khiến DN gần như đứng ngoài các gói vay ngân hàng và phải dùng tài sản cá nhân để duy trì hoạt động.
Bà Cao Ngọc Dung, Chủ tịch Hội Nữ doanh nhân TPHCM, nhận định, dù kinh tế có dấu hiệu hồi phục nhẹ từ tháng 9, DN vẫn rất e dè với các khoản vay vì lo sức mua yếu dẫn đến khó trả nợ.
Nhiều ưu đãi nhưng cần bản lĩnh tài chính
Theo ông Trần Việt Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM, lãi suất hiện khá tốt nhờ cạnh tranh lành mạnh giữa các tổ chức tín dụng. Các ngân hàng luôn có những chính sách hỗ trợ linh hoạt, điều chỉnh liên tục với lãi suất hợp lý, đặc biệt trong bối cảnh nửa cuối năm là thời điểm quan trọng để tăng tốc sản xuất, kinh doanh. Yếu tố then chốt để tận dụng nguồn vốn này vẫn nằm ở nội lực tài chính và sự chuẩn bị kỹ lưỡng của DN.
Ông Nguyễn Văn Hùng, Giám đốc Công ty Thực phẩm Thiên Ý (xã Bà Điểm), nhận định, chìa khóa giúp DN tiếp cận vốn là duy trì hoạt động hiệu quả để ngân hàng tin tưởng. Hiện lãi suất cho DN kinh doanh dao động 5,8-10%. Cuối năm cũng là thời điểm vàng để DN thực phẩm tăng tốc sản xuất phục vụ nhu cầu Tết.
Ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh khu vực 2 (TPHCM và Đồng Nai), cho biết, tính đến cuối tháng 10, dư nợ vay ngoại tệ đạt hơn 252.000 tỷ đồng, trong đó 162.000 tỷ đồng là cho DN xuất khẩu. Hiện các ngân hàng vẫn triển khai chính sách cho vay ngắn hạn bằng VND với lãi suất tối đa 4%/năm nhằm hỗ trợ 5 nhóm ngành ưu tiên, bao gồm xuất khẩu để phục vụ sản xuất, kinh doanh cuối năm. “Các tổ chức tín dụng cũng đang tăng cường kết nối, hỗ trợ DN trong khu công nghiệp, khu chế xuất, đồng thời đẩy mạnh giải ngân các gói tín dụng ưu đãi như cho vay lâm sản, thủy sản, công nghiệp chế biến… nhằm tạo hiệu ứng lan tỏa tăng trưởng, phát huy vai trò chuỗi cung ứng và liên kết sản xuất - tiêu thụ - xuất khẩu”, ông Lệnh nói.
